کد مطلب:10419 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » احكام

اگر ديهء انسان 1شتر باشد, چون هر شتري به قيمت فعلي حدود هفتصد و پنجاه هزار تومان است ,پس ديه 75ميليون تومان خواهد بود, در حالي كه مقدار ديه را حدود سيزده ميليون تومان معين كرده اند, كه هر شتريكصد و سي هزار تومان حساب شده است و اين با واقعيت مطابقت ندارد. ملاك فقهي آن چيست ؟ اساساً آيا منطقي است كه انسان را هنوز با معيارهاي گاو و شتر و گوسفند حساب كنند؟

مقدار ديه در قرآن مشخص نشده و فقط تعبير (1) آمده , ولي در روايات مقدار ديه

مشخص شده است كه همين مقدار در زمان جاهليت مرسوم بوده و مؤسّس آن عبدالمطلب بوده است . پيامبر6رمود: .(2)

براساس روايات مقدار ديه صد شتر يا دويست گاو يا هزار مثقال طلا يا ده هزار مثقال نقره يا دويست حلّهء ياهزار گوسفند بيان شده است .

در بعضي از روايات مقدار شتر را براي شتر داران و گاو و گوسفند را براي گاو و گوسفندداران و براي يمني ها,حلهء و براي شهرهايي كه با طلا يا نقره داد و ستد مي كنند, طلا و نقره ملاك قرار داده شده است .

امام صادق 7از قول علي 7نقل مي فرمايد: .(3)

بحث در اين است كه ملاك اولي و اصلي د قيمت گذاري كدام است ؟ آيا شتر ملاك است يا درهم يا چيز ديگر؟تعدادي از روايات ملاك اصلي را درهم و دينار قرار داده است . اگر در بعضي روايات شتر و گاو و گوسفند و حلّه رامطرح فرموده اند, به جهت اين بوده كه پول در آن زمان ها رواج نيافته بود. مثلاً در روايات عبدالله بن سنان از امام صادق 7ديه را صد شتر معين مي كند, بعد مي فرمايد! قيمت هر شتر يكصد و بيست درهم يا ده ينار مي باشد.(4)

در روايت جميل بن دراج ابتدا قيمت ديه را هزار دينار يا ده هزار درهم مي داند و در روايات ابي بصير نيز ديه ءمسلمان را ده هزار درهم نقره يا هزار مثقال طلا را اوّل مطرح كرده است و همين طور در روايات ديگر.(5)

از مجموعهء روايات به دست مي آيد كه قيمت هر يك از شش قسم ديه تقريباً با هم مساوي بوده است . بنابراين اگر در زمان هاي بعد قيمت بعضي از اين شتر قسم كم و زياد بشود, آيا بايد ملاك اصلي را درهم و دينار بدانيم يا شترو گاو و گوسفند و حلّه ؟

صاحب جواهر4فرموده است : از حديث امام باقر7كه فرمود: .(6) استفاده مي شود كه مدار در ديه در هر سرزميني همان چيزي است كه غالباً در آن جا يافت مي شود.

بنابراين فعلاً چون طلا و نقره رائج است , ديهء مقتول را بايد هزار مثقال طلا يا ده هزار مثقال نقره قرار داد. البته اگرطرفين بر گرفتن گاو وشتر و غيره تصالح كردند, مي توان از آن ها به عنوان ديه پرداخت نمود.

(پـاورقي 1.نساء (4 آيهء 92

(پـاورقي 2.وسائل الشيعه , ج 19 ص 145

(پـاورقي 3.همان , ص 142

(پـاورقي 4.همان .

(پـاورقي 5.همان .

(پـاورقي 6.جواهر الكلام , ج 43 ص 8